Toelichting bij de incidentele baten en lasten (posten > € 100.000)
- Product 450.00 Onderwijshuisvesting: Sloopkosten en lasten tijdelijke units Margrietschool € 399.000.
Via de Berap Voorjaar is voor de sloopkosten en bouwrijp maken van de locatie Magrietschool een budget toegekend van € 327.000. Daarnaast zijn er incidentele kosten in 2024 van de tijdelijke units (huur-, plaatsings- en verwijderingskosten) van € 72.000.
- Product 530.00 Sport: Lekkage en waterschade kelder sporthal De Vlinder € 232.000.
In de Berap Najaar is een inschatting gemaakt van de omvang van deze kostenpost en heeft de raad ingestemd met een eenmalige verhoging van het budget met € 187.000. De werkelijke kosten zijn uitgekomen uit op € 232.000.
- Product 625.30 Beleidsdomein vluchtelingenbeleid: Ontvangen bonusuitkering van het ministerie van J&V voor duurzame asielopvang € 200.000.
In de Berap Voorjaar is de eenmalige uitkering van € 200.000 gemeld. De gemeente Wageningen ontvangt de extra uitkering, omdat de gemeente structureel meer opvangplekken heeft gerealiseerd dan uit de indicatieve gemeentelijke opgave volgt. We zetten dit geld in voor duurzame asielopvang.
- Product 625.30 Beleidsdomein vluchtelingenbeleid: Transitiekosten verbouwingen voor de opvang van ontheemde Oekraïners € 622.000.
Dit betreft de transitiekosten van het pand 'Achter de Aula', dat geschikt is gemaakt voor de opvang van gevluchte/ontheemde Oekraïners. De transitiekosten kunnen volledig worden gedeclareerd bij het Rijk.
- Product 626.30 Werkgelegenheid: ESF subsidie voor het project Re-integratie en arbeidsinpassing Foodvalley 2020-2022 € 324.000.
In de Berap Najaar is gemeld, dat de gemeente Wageningen samen met andere regio-gemeenten aanspraak maakt op ESF-subsidie voor re-integratie activiteiten, die in aanmerking komen voor ESF REACT 2020-2022. In de begroting 2024 is een eenmalig subsidiebedrag geraamd van € 335.000. De in 2024 ontvangen eindafrekening van de ESF-subsidie bedraagt € 324.000.
- Product 626.60 Individuele ondersteuning: afwikkeling vergoedingsbedrag Beschermd Wonen over de jaren 2017 tot en met 2022, een incidentele bate van € 1.274.000.
In 2024 zijn voor de jaren 2017 tot en met 2022 definitieve afspraken gemaakt met de (centrum)gemeente Ede over de vergoedingsbedragen, die gemeente Wageningen ontvangt voor de uitvoering van de Wageningse pilot Beschermd wonen. De incidentele bate van € 1.274.000 heeft betrekking op het vergoedingsbedrag van 2022 voor de Wageningse pilot. Hiervoor is in de jaarrekening 2023 voorzichtigheidshalve een voorziening opgenomen. Nu er definitieve afspraken zijn gemaakt, kan het in de voorziening gereserveerde bedrag vrijvallen. Deze vrijval is meegenomen in de slotwijziging begroting 2024, waarmee de raad in december 2024 heeft ingestemd.
- Product 626.60 Individuele ondersteuning: afwikkeling vergoedingsbedrag Beschermd wonen over 2023, een incidentele last van € 776.000.
Met de gemeente Ede worden nieuwe afspraken gemaakt over de voortzetting en bekostiging van de Wageningse Pilot Beschermd wonen vanaf 2023. Formeel moet bestuurlijke goedkeuring nog plaatsvinden, maar het is duidelijk, dat in de nieuwe afspraken de financiering vanuit gemeente Ede op basis van nacalculatie (werkelijke kosten) plaatsvindt.
Het vergoedingsbedrag over 2023 valt hierdoor € 776.000 lager uit dan het bedrag, dat in 2023 is gefactureerd.
- Product 626.81 Armoedebestrijding: Ik doe mee fonds, een incidentele last van € 125.000.
Dit incidentele budget is via een amendement bij de programmabegroting 2024 in de begroting 2024 verwerkt.
Het volledige budget is in 2024 besteed.
- Product 626.81 Armoedebestrijding: Aan gezinnen met een laag inkomen uitbetaalde energiecompensatie € 232.000.
Dit betreft de doorloop van (incidentele) uitgaven van 2022/2023 naar 2024 (laatste jaar). De in 2024 uitbetaalde compensatiebedragen kunnen volledig worden gefinancierd uit de budgetoverheveling van de onderbesteding in 2023 naar de begroting 2024.
- Product 210.00 Wegen, straten en pleinen: Herstelkosten kademuur Junushoff € 183.000.
De incidenteel hoge lasten zijn ontstaan door spoedherstel van de kademuren. In het najaar van 2024 zijn scheuren in de kademuren bij het Junushoff theater ontdekt. Een deel was de afgelopen jaren al vervangen. Er was een beperkt instortingsrisico. Direct ingrijpen tegen een relatief goede prijs bleek mogelijk en is ook als zodanig uitgevoerd. Vanwege de onvermijdelijkheid is tot direct herstel overgegaan in 2024.
- Product 830.10 Exploitatie vastgoed: Verkoop grond en gebouwen perceel Mansholtlaan 4 met een boekwinst van € 450.000.
Het positieve resultaat van € 450.000 bij de verkoop van de grond en gebouwen van het perceel Mansholtlaan 4 is niet in het begrotingsresultaat meegenomen, maar is verantwoord in de jaarrekening 2024. De raad is tijdig geïnformeerd over de gerealiseerde boekwinst in het raadsvoorstel bij de Berap najaar 2024 en via de toelichting van de slotwijziging begroting 2024. Het college vraagt de raad bij de voorgestelde resultaatbestemming van de jaarrekening 2024 in te stemmen om het voordeel te reserveren voor strategische (grond)aankopen in de toekomst.
- Product 923.00 Bedrijfsvoering: Hybride werken/Ontwikkeling digitale werkomgeving (Microsoft Teams) € 217.000.
De incidentele kosten hebben voornamelijk betrekking op personele inhuur en komen in 2024 uit op € 217.000.
De (inhuur)kosten kunnen volledig worden gefinancierd uit de budgetoverheveling van de onderbesteding in 2023 naar de begroting 2024. Het project is eind 2024 geëindigd. De (door-)ontwikkeling van het digitale werken en de daarmee samenhangende overgang naar 'werken in de cloud' wordt voortgezet onder verantwoordelijkheid van I&A als onderdeel van het programma 'Digitale Organisatie'.
- Product 923.00 Bedrijfsvoering: Transitie nieuwe ICT-organisatie € 1.113.000.
Dit betreft incidentele kosten van hoofdzakelijk ambtelijke inzet en personele inhuur voor de ICT-transitie naar een cloud-omgeving. De werkelijke kosten blijven binnen het begrotingsbudget van € 1.219.000.
Aanvullende toelichting bij de incidentele voordelen
Naast de gepresenteerde cijfers van de incidentele posten in bovenstaande tabel is sprake van een substantieel incidenteel voordeel bij de structurele begrotingsbudgetten voor de opvang van gevluchte/ontheemde Oekraïners.
Via de 2e Bestuursrapportage zijn de geraamde baten (rijksvergoeding € 5,5 miljoen) en de geraamde lasten (uitvoeringskosten € 2,9 miljoen) voor de opvang van gevluchte/ontheemde Oekraïners in de begroting verwerkt.
Het gerealiseerde resultaat in de jaarrekening wijkt nauwelijks af van het geraamde resultaat van € 2,6 miljoen en komt ook uit op een plus van € 2,6 miljoen. We hebben een optisch voordeel in de jaarrekening bij het uitvoeringsbudget voor de opvang van ontheemde Oekraïners. Dat heeft grotendeels te maken met het feit dat in werkelijkheid niet de integrale lasten van de opvang zijn toegerekend aan het product, in overeenstemming met bestendig gemeentelijk beleid en de geldende verslaggevingsregels. Als voorbeelden worden genoemd de kosten van personeelsinzet, indirecte uitvoeringskosten en aan de uitvoeringstaak toe te rekenen overhead. De BBV-regels verbieden het opnemen van overheadkosten bij de producten/uitvoeringsprogramma’s en verplichten tot het rubriceren van overheadkosten in een apart programma.
Sinds de grootschalige militaire invasie in Oekraïne op 24 februari 2022 staat Nederland voor de opgave om grote aantallen ontheemden uit Oekraïne op te vangen. Het kabinet compenseert gemeenten voor de realisatie van noodopvangplekken en andere verstrekkingen aan ontheemden uit Oekraïne met de Bekostigingsregeling opvang ontheemden Oekraïne (BooO). De bekostiging vanuit het Rijk loopt al vanaf 2022 en heeft daardoor inmiddels een structureel karakter. Dat is de reden dat de baten en lasten van de opvang van gevluchte/ontheemde Oekraïners niet in het overzicht van de incidentele baten en lasten zijn opgenomen.
De Europese lidstaten hebben de geldigheid van de Richtlijn Tijdelijke Bescherming (RTB) voor vluchtelingen uit Oekraïne wederom verlengd met één jaar tot en met 4 maart 206, waardoor de beschermingsrichtlijn een langere looptijd krijgt. De lidstaten achten de verlenging noodzakelijk vanwege de onzekere situatie in Oekraïne. Het is daardoor nog steeds nodig dat ontheemden een veilige plek in de EU kunnen vinden. Nederland zet in op een gecoördineerde Europese oplossing om grote verschillen in aanpak tussen de EU-landen te voorkomen, en omdat een gecoördineerde aanpak het meest effectief is. Afhankelijk van de ontwikkeling van de oorlogssituatie tussen Rusland en Oekraïne kan één van de opties ook een (nog) verdere verlenging van de (Europese) bescherming voor ontheemde Oekraïners zijn.
Het vergoedingsbedrag, dat het Rijk aan gemeenten betaalt per gerealiseerde gemeentelijke opvangplek voor ontheemde Oekraïners is op 1 januari 2024 met 26,5% verlaagd van € 83 naar € 61 per dag per bed. Het normbedrag dat gemeenten in 2025 per dag per bed ontvangen voor de opvang van Oekraïners gaat verder omlaag naar € 44 per dag. Dat is een forse neerwaartse bijstelling en bijna een halvering van het normbedrag ten opzichte van 2023. Het Rijk verwacht dat door deze budgetaanpassingen een betere balans wordt bereikt tussen werkelijke opvangkosten en de rijksvergoeding. Wel bestaat de mogelijkheid voor gemeenten om de werkelijke opvangkosten te declareren bij het Rijk, als deze hoger zijn dan de ontvangen normvergoeding.